Miejska Architektura Świecka

Dom Zdrojowy jest niezaprzeczalnym symbolem Świeradowa i jednym z najcenniejszych zabytków powiatu lubańskiego. Budynek został wzniesiony z myślą o kuracjuszach przez rodzinę von Schaffgotsch w latach 1898-1900 r. wg projektu wrocławskiego architekta Karla Grossera. Elementem, który czyni go wyjątkowym, jest zamknięta modrzewiowa promenada o długości 80 m. Łączy ona budynek administracyjny, domek źródlany oraz obiekt przeznaczony dla kuracjuszy. Architektowi zależało przede wszystkim na tym, aby umożliwiała ona kuracjuszom niezakłócony dostęp do dwóch najcenniejszych skarbów Świeradowa, czyli źródła radoczynnej wody oraz widoku na dolinę Kwisy. Konstrukcja całego kompleksu wynika również z dążeń projektanta do jak najmniejszej ingerencji w obszar występowania cennych wód.

This Spa House is an undeniable symbol of Świeradów and one of the most valuable monuments of Lubań County. The building was erected by the von Schaffgotsch family in the years 1898–1900 according to the design by Karl Grosser, an architect from Wrocław. It was intended for patients. The element that makes the facility unique is a closed larch promenade that is 80 metres long. It connects the administration building with a spring house and a facility designed for patients. The architect wanted primarily to provide visitors of this health centre with uninterrupted access to two most precious treasures of Świeradów: spring of radium-bearing water and view of the Kwisa valley. The construction of the entire complex is also the result of the designer’s aspirations to minimise interference in the area where valuable waters occur.

Das Brunnenhaus ist ein unangefochtenes Symbol von Świeradów und ein der wertvollsten Denkmäler des Lubański Kreises. Das Gebäude wurde mit dem Gedanken an die Kurgäste durch die Familie von Schaffgotsch in den Jahren 1889-1900 gemäß dem Entwurf des Breslauer Architekten Karl Grosser gebaut. Das Element, das ihm so einmalig macht, ist die geschlossene Lärchenholzpromenade mit der Länge von 80 Meter. Sie verbindet das Verwaltungsgebäude, Brunnenhäuschen sowie das für die Kurgäste bestimmtes Objekt. Dem Architekten lag vor allem viel daran, dass den Kurgästen ein ungestörter Zugang zu den wertvollsten Schätzen von Świeradów, also der Quelle des radonaktiven Wassers und der Aussicht auf den Tal des Flusses Kwisa ermöglicht wird. Die Konstruktion des Komplexes ergibt sich auch aus den Bestrebungen des Projektanten nach dem möglichst geringsten Eingriff in das Gebiet des Vorkommens der wertvollen Gewässer.

Dom Solny został wzniesiony w 1539 r. jako magazyn na sól i zboże. Jego lokalizacja w ramach murów miejskich wskazuje również na funkcje obronne. Dawni Lubaniacy zbudowali go z kamienia bazaltowego w miejscu, które było szczególnie podatne na atak z zewnątrz. Na przestrzeni wieków był on dwukrotnie podwyższany. W 1807 w czasie wojen napoleońskich w murach magazynu zostało założone więzienie dla żołnierzy. Wiadomo, że w pierwszej połowie XX w. służył on za remizę strażacką. Dom Solny został wzniesiony w okresie silnej pozycji gospodarczej i politycznej mieszczan na Górnych Łużycach. Jego znaczne rozmiary odzwierciedlały duże ambicje gospodarcze dawnych lubańskich kupców.

Former residents of Lubań built it from basalt in a place that was especially vulnerable to attack from the outside. Over the centuries, it was raised twice. In 1807, during the Napoleonic Wars, a prison for soldiers was established in its warehouse. It is known that in the first half of the 20th century the facility served as a fire station. The Salt House was erected in the period of strong economic and political position of townspeople in Upper Lusatia. Its considerable size reflected great economic ambitions of former merchants from Lubań.

Das Haus wurde in 1539 als ein Lager für Salz und Getreide errichtet. Seine Lokalisierung innerhalb der Stadtmauer zeigt auch auf die Schutzfunktionen. Die früheren Lubań Einwohner bauten ihn aus Basaltstein an der Stelle, die auf den Angriff von außen anfällig war. Im Laufe der Jahrhunderte war es zwei Mal erhöht. In 1807 während der Napoleonischen Kriege in den Mauern des Lagers wurde ein Gefängnis für die Soldaten gegründet. Es ist bekannt, dass es in der ersten Hälfte des 20. Jh. als eine Feuerwache diente. Das Salz-Haus wurde in der Periode einer starken wirtschaftlichen und politischen Position der Bürgerlichen in Oberlausitz errichtet. Seine bedeutenden Ausmaße spiegelten die großen wirtschaftlichen Ambitionen der ehemaligen Kaufleute aus Lubań wieder.

Ratusz został wzniesiony w latach 1539-1544. Projektant lubańskiej siedziby rajców pozostaje nieznany. Budynek kilkakrotnie padał ofiarą pożarów: w roku 1554, 1659, 1670, 1696 i 1760. Prace remontowe po ostatnim z nich ciągnęły się przez 9 lat. Prawdziwą katastrofą w historii budynku były walki o miasto, toczone na przełomie lutego i marca 1945 r. W ich następstwie konstrukcja ratusza omal nie uległa totalnemu zniszczeniu. Odbudowa trwała do roku 1972. Ostatni zakrojony na szeroką skalę remont miał miejsce w latach 2009-2011. Liczne uszkodzenia i remonty spowodowały, że w stosunku do stanu pierwotnego ratusz zmienił pod wieloma względami swój wygląd zewnętrzny i wewnętrzny, nie zatracając jednak przy tym renesansowego oblicza. Ratusz jest najbardziej okazałą świecką budowlą miasta i jednym z najcenniejszych zabytków architektury renesansowej na Górnych Łużycach i Dolnym Śląsku.

The Town Hall was built in the years 1539–1544. The designer of this councillor seat remains unknown. The building burned for several times: in 1554, 1659, 1670, 1696 and 1760. Reconstruction works after the last fire lasted 9 years. The real disaster in the history of the facility was fighting for the town in February and March of 1945. As a result, the Town Hall structure was nearly completely destroyed. Its reconstruction was finished in 1972. The last large-scale repair of the building took place in the years 2009–2011. Significant damage and numerous renovations made both the interior and exterior of the building change in many ways compared to its original form. However, it did not lose its Renaissance style. The Town Hall is the most impressive secular object of the town and one of the most precious monuments of Renaissance architecture in Upper Lusatia and Lower Silesia.

Das Rathaus wurde in den Jahren 1539-1544 gebaut. Der Entwerfer des Sitzes der Stadträte von Lubań bleibt unbekannt. Das Gebäude fiel mehrmals dem Brand zum Opfer: in den Jahren 1554, 1659, 1670, 1696 und 1760. Die Renovierungsarbeiten nach dem letzten Brand zogen sich über 9 Jahre. Eine wahre Katastrophe in der Geschichte des Gebäudes waren die Kämpfe um die Stadt, die an der Wende von Februar und März 1945 geführt waren. Als Folge davon unterlag die Konstruktion des Rathauses einer fast totalen Zerstörung. Der Wiederaufbau dauerte bis zum 1972. Die letzte großangelegte Renovierung fand in den Jahren 2009-2011 statt. Zahlreiche Beschädigungen und Renovierungen trugen dazu bei, dass im Verhältnis zum ursprünglichen Zustand änderte das Rathaus auf vielen Ebenen sein äußerliches und inneres Aussehen, verlor jedoch dabei seine Renaissance-Erscheinung nicht. Das Rathaus ist das vorzeigbarste säkulare Bauwerk der Stadt und ein der wertvollsten Denkmäler der Renaissancearchitektur in Oberlausitz und Niederschlesien.

Dom kupiecki wzniesiony na początku XVIII w. w stylu barokowym. Jego nazwa nawiązuje do płaskorzeźby nad kamiennym obramieniem drzwi przedstawiającej żaglowiec oraz do kształtu samego budynku, przypominającego odwrócony kadłub statku. Budowniczym kamienicy był Johann Gottlob Kirchoff. W 1820 r. stała się ona własnością rodziny Rost. Na skutek słabej kondycji finansowej nowych właścicieli zaczęła szybko popadać w ruinę. Gruntowny remont kamienica przeszła dopiero w latach 20. XX w. Od roku 1930 w jej murach mieściło się muzeum miejskie. W 1945 r. wskutek działań wojennych Dom pod Okrętem uległ licznym uszkodzeniom. Na szczęście przetrwał trudny okres odbudowy miasta i w dniu dzisiejszym zaliczany jest do najcenniejszych lubańskich zabytków.

This merchant house was built at the beginning of the 18^th century in the Baroque style. Its name refers to the bas-relief of a sailing ship, located over the stone door frame, and to the building itself, as it resembles an up-turned hull of a ship. The building designer was Johann Gottlob Kirchoff. In 1820 the house became the property of the Rost family. As a result of the new owners’ poor financial condition, it soon started to fall into disrepair. The town house underwent a major refurbishment as late as in the 1920s. From 1930 it housed a town museum. In 1945, due to war operations, the House Under the Ship was damaged numerous times. Luckily, it survived the difficult period of the town reconstruction and today it is considered one of the most valuable monuments in Lubań.

Das Kaufmannshaus wurde am Anfang des 18. Jh. im Barockstil erbaut. Sein Name knüpft an das Relief über dem steinernen Türrahmen, das ein Segelschiff darstellt sowie an die Form des Gebäudes selbst, die an einen umgedrehten Rumpf eines Schiffes erinnert. Der Baumeister des Mietshauses war Gottlob Kirchhoff. In 1820 ist es ein Eigentum der Familie Rost geworden. Aufgrund einer schwachen Finanzlage der neuen Besitzer begann es schnell zu Grunde zu gehen. Einer Grundrenovierung unterging das Mietshaus erst in den Jahren des 20. Jh. Seit 1930 in seinem Inneren befand sich das Stadtmuseum. In 1945 aufgrund der Kriegsaktivitäten unterlag das Haus unter dem Schiff der zahlreichen Beschädigungen. Zum Glück es überstand die schwierige Periode des Wiederaufbaus der Stadt und heute wird es zu den wertvollsten Sehenswürdigkeiten von Lubań angerechnet.

Dawne górnicze miasteczko lokowane na surowym korzeniu w 1677 r. z inicjatywy pana na Czosze Christopha von Nostiza. Powstanie osady było do pewnego stopnia zainspirowane jego snem o złocie w Dolinie Kwisy – do czego też nawiązywała przedwojenna nazwa miejscowości, Golden Traum (Złoty Sen). Kiedy okazało się, że wydobycie złota nie przynosi oczekiwanych profitów, mieszkańcy musieli zająć się tkactwem i rolnictwem. Złotniki, które nie mają obecnie praw miejskich, robią niesamowite wrażenie, gdyż tworzy je w zadzie tylko duży prostokątny rynek, otoczony pochodzącymi z XIX w. budynkami (XVI-wieczna zabudowa spłonęła w 1834 r.). Po jego środku stoi zdewastowany murowany ratusz z drewnianymi krużgankami. Wieś, z racji swojej nadzwyczajnej historii i walorów architektonicznych, jest jednym z najcenniejszych zabytków powiatu.

This former mining town was founded from scratch in 1677 on the initiative of the owner of the Czocha village, Christoph von Nostitz. The creation of a settlement was to some extend inspired by his dream about gold in the Kwisa valley, which was also reflected in the prewar name of the village – Golden Traum (golden dream). When it became evident that gold mining did not bring the expected profits, local residents had to engage in other professions, such as weaving and agriculture. Although the village of Złotniki currently does not have civic rights, it is extremely impressive because it consists of a large rectangular market surrounded by 19th-century buildings (the 16th-century buildings burned in 1834). In the middle of the market there is a devastated brick town hall with wooden cloisters. The village, due to its unbelievable history and architectural values, is one of the most precious monuments of the county.

Ein ehemaliges Bergbaustädtchen das im Jahre 1677 im unbesiedelten Gebiet aus der Initiative von dem Herren im Czocha-Schloss Christoph von Nostiz gegründet wurde. Die Entstehung der Siedlung war zu gewissem Grad mit seinem Traum von Gold in dem Tal des Flusses Kwisa – woran auch der Vorkriegsname der Ortschaft, Golden Traum, anknüpfte – inspiriert. Als sich erwies, dass die Goldgewinnung keine erwartete Profite bringt, mussten die Einwohner sich mit der Weberei und Landwirtschaft beschäftigen. Die Ortschaft Złotniki, die heute keine Stadtrechte besitzt macht einen außergewöhnlichen Eindruck, weil sie grundsätzlich nur aus einem großen rechteckigen Marktplatz gebildet wird, der mit den aus dem 19. Jh. Stammenden (die Bebauung aus dem 16. Jh. brannte in 1834 nieder) Gebäuden umgeben ist. In seiner Mitte steht das zerstörte gemauerte Rathaus mit hölzernen Kreuzgängen. Das Dorf, aufgrund seiner einmaligen Geschichte und der architektonischen Vorzüge, ist ein der wertvollsten Denkmäler des Kreises.

Budynek Powiatowego Centrum Edukacyjnego w Lubaniu jest przykładem XIX-wiecznej rezydencji w stylu neorenesansu. Swój wygląd uzyskał on wskutek przebudowy w 1874 r. Wówczas do starszego obiektu, nieposiadającego niestety odzwierciedlenia w ikonografii, dobudowano skrzydło zachodnie, owalną klatkę schodową i wieżę. Całość, zgodnie z nurtem historyzmu, podporządkowano wzorcom charakterystycznym dla włoskich willi epoki renesansu. W efekcie na zboczu wzmocnionym potężnym murem z symbolicznymi bastionami powstała rezydencja o nieregularnym rzucie i wielkiej różnorodności konstrukcyjnej, wzbogacona o wychodzącą na ogród werandę i okazały taras z balustradą. Budynek zadziwia bogactwem detali terakotowych i metaloplastyki. Zarówno projektant, jak i budowniczy lubańskiej willi pozostaje nieznany. W 2013 r. historyk sztuki A. Wilk po przeprowadzeniu gruntownych badań postawił hipotezę, że mógł nim być w jednej osobie wybitny lubański budowniczy i przemysłowiec Albert Augustin. Podczas prac budowlanych w latach 70. XX w. poważnie zubożono pierwotny styl obiektu, usuwając terakotowe wazony umieszczone na tralkowej attyce oraz dobudowując bezstylowy ganek i werandę.

The building of the County Education Centre in Lubań is an example of a 19th-century residence in the neo-Renaissance style. It obtained its look after the reconstruction conducted in 1874. Then the older object, which – unfortunately – is not depicted in iconography, the western wing, an oval staircase and a tower were added. The entire building, according to the mainstream of historicism, was subjected to the Italian villas style of the Renaissance period. It resulted in the creation of a residence of an irregular plan and a great variety of structural elements, on the slope of a huge reinforced wall with symbolic bastions. The structure was enriched with a veranda open towards the garden and a magnificent terrace with a balustrade. The building presents an astonishing abundance of terracotta and metalwork details. Both the designer and builder of the villa in Lubań remain unknown. In 2013, after a thorough research, an art historian A. Wilk hypothesized that a prominent builder and industrialist Albert Augustin could have served as both. During the construction works in the 1970s, the original style of the facility was significantly simplified by removing terracotta vases placed on the baluster attic and adding a style-less porch and a veranda.

Das Gebäude des Kreisbildungszentrums in Lubań ist ein Beispiel der Residenz im Neorenaissancestil aus dem 19. Jh. Das Gebäude erhielt sein Aussehen aufgrund eines Umbaus von 1874. Damals zu dem älteren Objekt, das leider kein Wiederspiegeln in der Ikonographie hat, hat man den Westflügel, ovalen Treppenhaus und einen Turm dazugebaut. Das Ganze gemäß der Tendenz des Historizismus wurde den Mustern untergeordnet, die für die italienischen Villas der Renaissance Epoche charakteristisch waren. Folglich auf dem, mit riesiger Mauer mit symbolischen Bastionen gefestigten Hang entstand eine Residenz mit irregulärem Grundriss und großer Vielfältigkeit der Konstruktion, bereichert um die auf den Garten hinausgehende Veranda und eine vorzeigbare Terrasse mit Balustrade. Das Gebäude entzückt mit dem Reichtum der Terrakottaeinzelheiten und Metalloplastik. Sowohl der Projektant als auch der Baumeister der Villa von Lubań bleiben unbekannt. In 2013 der Kunsthistoriker A. Wilk nach der Durchführung der gründlichen Forschungen stellte eine Hypothese auf, dass es der Baumeister und Industrielle aus Lubań Albert Augustin sein könnte. Während der Bauarbeiten in den 70-er Jahren hat man stark den ursprünglichen Stil des Objektes verarmt, indem die Terrakottablumentöpfe auf der Balustersäulen-Attika beseitigt wurden und man hat die stillose Galerie u N nd Veranda dazu gebaut.